Vermoeidheid is één van de meest voorkomende klachten bij kankerpatiënten. Meer dan 75% van de patiënten heeft tijdens de behandeling van borstkanker vermoeidheidsklachten. Maar ook wanneer de behandeling afgerond is, blijft een aanzienlijk deel van de mensen kampen met vermoeidheid. Zo blijkt uit onderzoek dat 20% tot 40% van de patiënten ook twee jaar na afronding van de behandeling nog vaak vermoeid zijn.
Vermoeidheid tijdens de behandeling kan te wijten zijn aan verschillende factoren. Enerzijds wordt het lichaam erg belast en is er veel energie nodig om de behandeling te dragen. Daarnaast speelt ook de psychische druk die gepaard gaat met een behandeling een grote rol in vermoeidheidsklachten.
Wanneer de behandeling wordt afgerond, breekt een herstelperiode aan. Het lichaam recupereert en in vele gevallen moet je je conditie weer opbouwen. Vaak zien we dat mensen in deze periode ook geconfronteerd worden met ‘het zwarte gat’. Nu de routine van de behandeling plots wegvalt, kan de emotionele verwerking vaak pas echt volledig op gang komen. Ook in deze periode is vermoeidheid dus een zeer herkenbare klacht.
Voor een deel van de patiënten blijven vermoeidheidsklachten nog een lange tijd aanslepen, langer dan ze oorspronkelijk verwachtten. Dit kan zeer frustrerend zijn. Je omgeving verwacht ondertussen ook dat alles achter de rug is en dat je weer de oude bent. Sommige mensen ervaren daarom weinig begrip uit hun omgeving. Gevoelens van kwaadheid en frustratie kunnen op zich dan weer een stressfactor zijn die de vermoeidheid mee in stand houden.
Wat kan je doen bij vermoeidheid?
Observeer en plan
Soms hebben we lange ‘to-do-lijsten’ en verwachten we sowieso heel veel van onszelf. In je huidige situatie kunnen zaken die je vroeger vanzelfsprekend vond nu erg vermoeiend aanvoelen. Observeer bij jezelf hoeveel energie verschillende taken vragen. Het helpt vaak om dit schriftelijk bij te houden. Maak bijvoorbeeld een lijst van taken en noteer erbij of ze een beetje (+), veel (++) of erg veel (+++) energie van je vragen. Wanneer je dan een dagplanning voor jezelf maakt, ga je best vooraf na of ze haalbaar is. Het is veel minder frustrerend om je to-do-lijst van te voren in te korten maar wel te kunnen afwerken, dan op het einde van een zware dag het gevoel te hebben te kort te schieten omdat je je lijst niet hebt kunnen afwerken.
Maak tijd voor ontspanning en zelfzorg
Aangename activiteiten zoals sociaal contact, hobby’s, lezen, tv kijken, ... vragen ook energie en worden vaak overgeslagen wanneer je niet rondgeraakt met het huishouden of andere praktische zaken. Belangrijk is echter om voor ogen te houden dat deze vormen van ontspanning niet alleen energie vragen maar ook energie geven. Gun jezelf tijd voor ontspanning (en vind jezelf niet ‘lui’ omdat je de strijk een extra dag laat liggen).
Praat erover
Vermoeidheid is een normale klacht, maar soms zijn er ook (deels) oplossingen te vinden. Praat erover met een hulpverlener. De psycholoog kan bijvoorbeeld samen met jou naar oplossingen of alternatieven zoeken.
Rekanto
Zowel tijdens als na de behandeling kan aangepaste activiteit helpen om met vermoeidheid om te gaan. Stichting tegen kanker biedt een gratis programma aan van fysieke activiteiten omkaderd door monitoren met een gepaste opleiding. Voor meer informatie over het activiteitenaanbod in de regio kan je kijken op de website www.rekanto.be. Vraag aan één van de medewerkers van het psychosociaal support team in het ziekenhuis gerust een informatie- en inschrijvingsdocument van dit aanbod. Ook op de website kan je alle nodige documenten terugvinden.
Herstel en balans
Is het actieve luik van je behandeling achter de rug (dat wil zeggen operatie, chemotherapie en/of bestraling)? Dan kan het revalidatieprogramma Herstel en Balans een grote hulp zijn in het bestrijden van vermoeidheidsklachten.
